W języku włoskim mamy dwa rodzaje trybu rozkazującego: diretto i indiretto, zwany też imperativo di cortesia(tryb rozkazujący grzecznościowy). W języku polskim odpowiada to tym nieskomplikowanym strukturom ze słowem proszę: „proszę mi podać”, „proszę zrobić” lub nieco bardziej skomplikowanym ze słowem „niech”: „niech Pani usiądzie”, „niech Pan zrobi” i tak dalej.
We włoskim sprawa nie jest specjalnie trudna, jeśli znamy formy congiuntivo [klik] Wystarczy wtedy używać tych właśnie form i w zasadzie nic więcej. Dodatkowym ułatwieniem jest fakt, że nie musimy stosować słówka „per favore”: możemy, oczywiście, kto nam zabroni, ale lepiej jest nie stosować, bo po prostu nie jest to potrzebne i forma jest wystarczająco grzeczna.
Creda! (proszę uwierzyć)
Dorma! (proszę spać)
Capisca! (proszę zrozumieć)
Aspetti! (proszę poczekać)
Jeśli planujemy coś komuś grzecznie zabronić, też nie musimy się za bardzo trudzić: dodajemy po prostu „non” przed czasownikiem w formie congiuntivo i po sprawie.
Non dorma! (proszę nie spać)
Non sia stupido! (proszę nie być głupim)
Non vada via! (proszę nie odchodzić)
Co natomiast robimy, jeśli zwracamy się do więcej niż do jednej osoby? Mamy tu dwa wyjścia. Teoretycznie używana jest forma congiuntivo w trzeciej osobie liczby mnogiej (loro). W praktyce jednak ta forma jest uważana za bardzo wyrafinowaną i nieco przesadnie grzeczną, stąd stosuje się ją niemal wyłącznie w sytuacjach bardzo formalnych, na przykład na przyjęciu w ambasadzie lub na spotkaniu z papieżem.
Non vadano via! (niech państwo nie wychodzą)
Si accomodino! (niech się państwo rozgoszczą)
Mangino tranquillamente! (niech państwo jedzą spokojnie)
Drugim wyjściem jest używanie po prostu formy voi, w trybie rozkazującym bezpośrednim. Podobna zresztą konstrukcja pojawia się coraz częściej w języku polskim, tyle że my dodajemy zwykle słowo „państwo”, żeby uczynić naszą wypowiedź grzeczniejszą. We włoskim nie jest to konieczne.
Aspettate! (poczekajcie państwo)
Non andate via! (nie idźcie państwo)
Sytuacja się zagęszcza, jeśli w rachubę wchodzą na przykład pronomi diretti [klik], indiretti [klik] i combinati oraz partykuły [klik],[klik] ,[klik], [klik]. Tym jednak zajmiemy się w osobnym wpisie.
A co, jeśli nie znamy form congiuntivo? Nie ma co się martwić. W zakładce „Materiały do nauki włoskiego” znajdziecie plik do pobrania zatytułowany „imperativo di cortesia”, w którym,oprócz ćwiczeń, są też wzory odmian czasowników regularnych i nieregularnych.
Niech się Państwo nie wahają i niech Państwo robią te ćwiczenia!
