Dawno, dawno temu, w odległej galaktyce, mówiłam o czasownikach essere i avere i o ich zastosowaniu w czasach złożonych na podstawie passato prossimo. Mam jednak wrażenie, że nie wyczerpałam tematu . Są bowiem takie czasowniki, które odmieniają się albo z jednym, albo z drugim: w zależności od znaczenia. Tak dla utrudnienia życia.
http://www.astrologiainlinea.it
Niektóre z nich, oznaczające rozpoczęcie lub zaczęcie czegoś, wyjaśnić jest stosunkowo łatwo. Czasowniki takie jak finire (kończyć), terminare (kończyć), iniziare (zaczynać),cominciare (zaczynać), ricominciare (zaczynać na nowo) są proste: odmieniają się w passato prossimo z essere, jeśli dana rzecz zaczęła się/skończyła „sama z siebie” – my w języku polskim zaznaczamy to, używając „się”, a Włosi – używając essere. To, co może się zacząć „samo z siebie” to na przykład film, wakacje, lekcja, kurs itp. Jeśli natomiast ktoś zaczął/skończył coś robić, używamy czasownika avere. Spójrzcie na przykład:
La lezione è iniziata alle 9. (lekcja się zaczęła, „sama z siebie”)
Ho iniziato la lezione alle 9. (to ja zaczęłam tę lekcję, nie zaczęła się sama, nie pytając mnie o zdanie)
Il film è finito (film się skończył, sam z siebie)
Abbiamo finito di guardare il film. (skończyliśmy oglądać film)
W podobny sposób działa wiele innych czasowników, na przykład aumentare (wzrosnąć), bruciare (spalić), cambiare (zmienić), colare (wylać, cieknąć), continuare (kontynuować, iść dalej), diminuire (zmniejszać), mutare (zmienić), migliorare (polepszyć, poprawić) i dziesiątki innych, których pełną listę, wraz z przykładami, znajdziecie tu.
Pochylę się należy jeszcze nad dwoma czasownikami, które dość trudno wytłumaczyć bez przykładów, mianowicie salire (wsiadać, wchodzić) i scendere (zejść, wysiąść). W znakomitej większośći przypadków wsiadamy do czegoś lub wysiadamy z czegoś i wtedy te dwa czasowniki, jak wszystkie przyzwoite czasowniki oznaczające ruch, odmieniają się z essere:
Sono salita sull’autobus (wsiadałam do autobusu).
Sono scesa dall’autobus (wysiadałam z autobusu).
Logiczne. Jednak czasem możemy spotkać odmianę z czasownikiem posiłkowym avere: a to jeśli później następuje czasownik, bez przyimka:
Ho salito le scale (weszłam po schodach).
Ho sceso le scale (zlazłam po schodach).
Żeby zapamiętać tę różnicę, najlepiej chyba przetłumaczyć to jako „weszłam/zeszłam schodami”. Podobnie z czasownikiem correre (biegać): odmienia się z essere, jeśli mamy podany kierunek, w którym biegniemy. Jeśli biegamy sobie bez celu, to odmienia się z avere:
Sono corso al lavoro (pobiegłem do pracy)
Ho corso due ore in parco. (biegałam przez dwie godziny po parku)
Jeszcze większym problemem są czasowniki, które niestety zmieniają całkowicie swoje znaczenie. Na szczęście jest ich niewiele, przynajmniej tych najważniejszych:
Crescere – z essere oznacza rosnąć, z avere wychowywać.
Maria è cresciuta negli ultimi mesi.
Maria ha cresciuto bene le sue figlie.
Passare – z essere oznacza przechodzić, minąć (w odniesieniu do czasu, ale i ruchu), z avere spędzić lub podać.
È passato un mese.
Ho passato le vacanze in Italia.
Guarire – z essere oznacza wyzdrowieć, z avere wyleczyć:
Ero malata, ma meno male sono guarita.
Il mio medico mi ha guarito.
Suonare – z essere oznacza zadźwięczeć, zadzwonić, a avere: grać na istrumencie.
Il telefono è suonato.
Ho suonato la chitarra.
Uff! Trochę tego jest, ale pocieszmy się, że raz nauczone dopasowanie czasownika do czasownika posiłkowego przyda się nam we wszystkich czasach złożonych – czyli bardzo często.
A jeśli zerkniecie do zakładki „Materiały do nauki włoskiego”, to jak zwykle znajdziecie tam śliczny pakiecik ćwiczeń mojego autorstwa – specjalnie dla Was. Plik zatytułowany jest „essere i avere 2”.
