Włoszka od wychowania dzieci

Dziś chciałam Wam przedstawić jedną z najbardziej niezwykłych i wpływowych kobiet we włoskiej historii. Zapewne wielu z Was zna doskonale jej nazwisko – każdy, kto ma cokolwiek wspólnego z pedagogiką, wie, kim była Maria Montessori.

Urodziła się w 1870 roku, w Chiaravalle, w pobliżu Ancony, w rodzinie wykształconej , patriotycznej i  bardzo gorąco popierającej zjednoczenie Włoch. Szczególną więź miała mała Maria z matką, która do samej śmierci wspierała córkę w jej innowacyjnych (innovativi) działaniach, oraz z wujem, znanym zakonnikiem (abate), paleontologiem i geologiem Antonio Stoppanim. Wychowana w takiej rodzinie, w duchu katolickim i patriotycznym, Maria swobodnie mogła rozwijać swoje zainteresowania: pochłaniały ją nauki ścisłe (le materie scientifiche), w szczególności biologia i medycyna, co było w tamtych latach dość niezwykłe jak na młodą pannę. W wieku 26 lat obroniła dyplom z medycyny na Uniwersytecie w Rzymie, zostając tym samym trzecią kobietą – lekarzem we Włoszech. Specjalizowała się w psychiatrii, ale pochłaniały ją też badania laboratoryjne, pracowała również w szpitalach. Wtedy też napatrzyła się na biedotę rzymską, trapioną przez liczne choroby zakaźne, jak malaria czy gruźlica (tubercolosi): wtedy to też narodziło się w niej szczególne zainteresowanie losem dzieci. Intensywnie pracowala, prowadziła badania, pisała, występowała na konferencjach naukowych, wspierała też bardzo ruchy feministyczne. Ciekawostką jest fakt, że ta kobieta o wybitnym umyśle i wielkich ambicjach związała się ze swoim kolegą po fachu, Giuseppem Montesano, z którym prowadziła badania nad dziećmi opóźnionymi w rozwoju (ritardati) – więcej, urodziła mu potajemnie dziecko, syna o imieniu Mario. Chłopczyk jednak został oddany na wychowanie pewnej katolickiej rodzinie, wrócił do matki dopiero w wieku 14 lat. Relacja Marii z Giuseppem zakończyła się jednak dramatycznie: gdy lekarz związał się z inną kobietą i poślubił ją, zrozpaczona Maria włozyła żałobę (lutto), której nie zdjęła do końca życia!

Jednak zawirowania miłosne nie przyćmiły jej sukcesów zawodowych. W 1909 roku otworzyła w Rzymie pierwszą Casa dei Bambini, miejsce dla dzieci robotników z dzielnicy San Lorenzo. W tym to miejscu, wygodnym, przytulnym i dostosowanym do potrzeb dzieci, Maria Montessori po raz pierwszy zastosowała w praktyce swoją niezwykłą jak na tamte czasy metodę wychowawczą. Zakładała ona, że dziecko jest osobnym bytem, zdolnym do rozwijania własnej kreatywności (creatività), rozpoznającym wartości moralne (jak miłość), a wychowanie powinno polegać na dawaniu dziecku wolności, z której wypływa dyscyplina. Ważnym czynnikiem wychowania i kształcenia winien być ruch (il movimento), a także materiały dydaktyczne i zabawki wymyslone przez samą Montessori.

Z czasem Maria rozwijała i udoskonalała swoją metodę, zdobywając zarazem sławę, uznanie i zwolenników. Otwierała też coraz więcej Casa dei Bambini. W pewnym momencie stała się nawet – razem z Marconim, twórcą radia – „symbolem włoskiego geniuszu” (genialità), jak nazwał ją Benito Mussolini. Maria początkowo cieszyła się dużym poparciem faszystów, którzy pozwalali jej organizować kursy dla nauczycieli na dużą skalę, jednak na początku lat trzydziestych udział Montessori w konferencjach na rzecz pokoju w Europie doprowadził do tego, że Hitler nakazał zamknięcie jej szkół w Niemczech i Austrii. Gdy zamknięto także szkoły Montessori we Włoszech, Maria zdecydowała się uciec i wraz z synem wyjechała do Indii: tam zastała ją druga wojna światowa. Zmarła w 1952 roku w Holandii.

Do dzisiaj istnieją na całym świecie setki szkół i przedszkoli, które pracują wedlug metody Montessori. Jej założeniom wychowawczym – opartym na szacunku dla dziecka i jego wolności –  jeszcze teraz przyklaskują liczni pedagodzy i dydaktycy. Z pewnością Maria Montessori była jednym z pionierów myśli (pensiero) pedagogicznej skupiającej się na szacunku i zrozumieniu dzieci.

Warto dodać, że Maria Montessori była też pierwszą i jak dotąd jedyną kobietą, której wizerunek wykorzystano na banknocie lirowym (o wartości tysiąca lirów). Nominowano ją także trzykrotnie do Pokojowej Nagrody Nobla.

źródło: 

Glossario:

Innovativo – innowacyjny	Abate – mnich	materie scientifiche – przedmioty ścisłe	Tubercolosi – gruźlica	Ritardato – opóźniony (w rozwoju)
Lutto – żałoba	Creatività – kreatywność	Genialità – geniusz	Movimento – ruch	Pensiero – myśl