Trzej Królowie i stara wiedźma

Trzej Królowie i stara wiedźma

Buongiorno! Dziś Epifania, która tutte le feste porta via!

Pamiętacie, jak kilka lat temu w Polsce toczyła się dyskusja na temat tego, czy Święto Trzech Króli powinno być dniem wolnym od pracy? We Włoszech nie ma na ten temat żadnej dyskusji. Epifania jest dniem wolnym i basta!

Skąd pochodzi nazwa Epifania? Od greckiego słowa Epiphaneia, czyli „manifestazione”(stąd zresztą wywodzi się imię „Befana”), czyli „pokazanie się”: bierze się to stąd, zgodnie z tradycją chrześcijańską to właśnie 6 stycznia Chrystus „pokazał się”, dokonując pierwszego cudu (miracolo) w Kanie Galilejskiej – zamienienia wody w wino (la trasformazione dell’acqua in vino).

1

http://www.maseifuori.it/festeggiando/natale/cosa-e-e-come-si-festeggia-lepifania.html

Inna sprawa, że święto Epifanii ma swoje korzenie jeszcze w tradycjach przedchrześcijańskich (precristiane). W starożytności obchodzono w tym dniu uroczystości ku czci boga Giano i boginii o imieniu Strenia. W dniu 6 stycznia kończył się obchody świąt związanych z rolnictwem: 25 grudnia było Święto Słońca, w tym dniu zapalano ogromny pień dębu (il tronco di quercia), który miał się palić przez 12 dni (czyli do 6 stycznia właśnie). Gdy spłonął, z węgla (carbone) i popiołu (cenere) można było odczytywać wróżby (auspici) na kolejny rok.

Może to właśnie dlatego w dniu Epifanii tradycyjnie przychodzi do dzieci włoskich la Befana, stara wiedźma, która daje dobrym dzieciom prezenty, a niedobrym kawałek węgla. Wspominałam o niej przy okazji wpisu z akcji „Blogowanie pod jemiołą”, ale nie zaszkodzi przyjrzeć  się bliżej tej ciekawej postaci. Wydaje się, że Befana może mieć korzenie starożytne i wywodzić się m.in.od rzymskiej bogini Diany, która 6 stycznia miała przelatywać nad ziemiami uprawnymi i zapewniać ziemi urodzajność, a kobietom płodność (fertilità). Jednak najpopularniejsze wyjaśnienie istnienia Befany jest zgoła inne.

2

http://www.skuola.net/news/fun/epifania-befana.html

W Epifanię wspomina się Trzech Króli, zwanych też Mędrcami (Re Magi), Melchior (Melchiorre), Baltazar (Baltassare) i Kacper (Gasparre) którzy w tym dniu mieli dotrzeć do groty, aby oddać pokłon Dzieciątku Jezus. Przynieśli ze sobą dary mirrę (mira), złoto (oro) i kadzidło (incenso). Skąd więc we włoskich wierzeniach wzięła się Befana? Legenda mówi, że królowie napotkali starszą kobietę, która najpierw chciała iść z nimi do Betlejem, ale potem zmieniła zdanie i nie poszła. Dzień później, skruszona (pentita), chciała odnaleźć króli i pójść z nimi, ale nie zdołała tego zrobić. Dlatego teraz krąży po włoskim niebie na miotle i przynosi dzieciom prezenty, których nie mogła dać Jezusowi. Inna wersja mówi, że Befana nie wskazala Królom właściwej drogi. Tak czy siak, skruszona, obdarowuje prezentami dzieci.

Wizerunek Befany jest na dobre zakorzeniony we włoskiej kulturze. Staruszka (vecchietta) nosi coś w rodzaju szarego fartucha (grembiule) z wielkimi kieszeniami, a na głowie ma chustkę (fazzoletto) lub kapelusz (cappello), na nogach znoszone buty (ciabatte).

3

http://www.venere.com/it/blog/perche-celebriamo-la-befana/

Tak czy siak,Befana przybywa i wszystkie grzeczne dzieci dostają prezenty, słodycze, owoce i inne miłe drobiazgi. A do Was przyszła Befana? Nie wahajcie się przyznać w komentarzach! 🙂

1 

2 

Aleksandra: kompletnie zwariowana na punkcie Włoch, włoskiego i wszystkiego, co się z włoskim łączy.