Trapassato prossimo
Trapassato prossimo nie jest wcale czasem, którego nie ma, jak np. passato remoto. Nie trzeba nawet zaglądać do książek (choć w literaturze pojawia się regularnie), wystarczy posłuchać chwilę jakiegoś Włocha i trapassato wychwycimy natychmiast. Z przyczyn bliżej niewyjaśnionych natomiast Polacy uczący się włoskiego systematycznie tego czasu unikają. To znaczy, przyczyny są jasne: w polskim nie istnieje czas zaprzeszły i dlatego trochę trudniej jest się przestawić. Mam nadzieję, że zdołam Wam dzisiaj pokazać, jak miły i pożyteczny może być ten zaniedbany czas.
http://italianencounter.com/en/italian-grammar/italian-past-perfect-tense/
Budowa trapassato prossimo jest prosta. Bierzemy czasownik posiłkowy avere lub essere, odmieniony w czasie imperfetto w odpowiedniej osobie i dodajemy participio passato, czyli uczenie mówiąc, imiesłów bierny czasownika „właściwego”, oznaczającego wykonywaną czynność.
| Ero | Avevo | |
| Eri | Avevi | Mangiato |
| Era | Aveva | + Creduto |
| Eravamo | Avevamo | Dormito |
| Eravate | Avevate | |
| erano | avevano |
Pamiętamy przy tym, że przy użyciu czasownika posiłkowego essere musimy uzgodnić końcówkę: dziewczyna powie ero andata, a facet ero andato, dwie dziewczyny eravamo andate a para mieszana względnie dwóch facetów eravamo andati. Tyle.
Komplikacje pojawiają się, gdy trzeba trapassato użyć. Po pierwsze, trapassato jest konieczne, aby określić czynność dokonaną w przeszłości: czynność, która dokonała się przed inną czynnością w przeszłości. Na przykład:
Ieri ho incontrato il ragazzo che avevo conosciuto due anni fa.
(Wczoraj spotkałam tego chłopaka, którego poznałam dwa lata temu).
Mamy tu dwie „przeszłości”: jedna to wczoraj, a druga to dwa lata temu. To, co stało się w tej dalszej przeszłości, wyrażamy używając trapassato. Ta „bliższa”przeszłość,w tym wypadku wczoraj, wyrażona jest najczęściej w passato prossimo, ale równie dobrze może to być imperfetto lub passato remoto:
Nel mese scorso incontrai il ragazzo che avevo conosciuto dieci anni fa.
Non volevo incontrare il ragazzo che avevo conosciuto due anni fa.
Zauważcie, że momenty, w których dokonaly się dane czynności, nie zawsze są tak sprecyzowane jak w pierwszym przykładzie. Na przykład w zdaniu Non volevo incontrare il ragazzo che avevo conosciuto due anni fa nie wiemy, kiedy nie chciałam spotkać tego chłopaka: wczoraj?a może dwa miesiące wcześniej? Ważne, że stało się to już poznaniu tego chłopaka. Na dobrą sprawę, można by nawet pominąć to „due anni fa”, jeśli nie ma to znaczenia. Ba, często się to właśnie pomija. Dlatego trzeba być bardzo czujnym i uważać, kiedy jedna czynność wydarzyła się przed drugą. W razie wątpliwości spójrzmy na takie zdanie:
Avevo letto il libro che mi hai prestato. (Przeczytałam ksiązkę, którą mi pożyczyłeś).
Ho letto il libro che mi avevi prestato.
W pierwszym zdaniu jest ewidentne, że czytałam tę ksiązkę zanim mi ją pożyczyłeś. W drugim: najpierw mi pożyczyłeś, a potem ją przeczytałam. Te zdania świetnie pokazują istotę trapassato prossimo i to, jak zmienia ono sens zdania.
Co ciekawe, czasem ta druga czynność, bliższa, jest w ogóle niewypowiedziana i trzeba się jej domyślić. Włosi lubują się w zdankach typu:
Non avevo mai conosciuto una ragazza bella come te!
(Nie poznałem nigdy dziewczyny tak pięknej jak ty!).
Dlaczego trapassato? Ano dlatego, że już mnie poznał. To już jest, we włoskim rozumieniu, przeszłość. Nie poznał dziewczyny tak pięknej do momentu, kiedy poznał mnie. Poznanie mnie to „bliższa” przeszłość. Niepoznanie to dalsza przeszłość – stąd trapassato.
Non avevo mai mangiato una torta buona come questa!
(Nie jadłam nigdy tak dobrego ciasta jak to).
Własnie zjadłam do dobre ciasto. Spróbowanie go wyznacza „bliższą” przyszłość. Niespróbowanie -„dalszą”.
Mam nadzieję, że udało mi się wyjaśnić wątpliwości. Rzecz jasna, sprawa wymaga przećwiczenia i na tę okoliczność znajdziecie śliczny zestaw własnoręcznie przeze mnie opracowanych ćwiczeń – w zakładce „Materiały do nauki włoskiego”, plik „trapassato prossimo”.
Buon lavoro!
