Gdy uczniowie słyszą słowo “pronome” lub, co gorsze, “zaimek”, dostają nerwowych drgawek i zaczynają gorączkowo przerzucać notatki i strony w książce, żeby coś sobie przypomnieć. Fakt, zaimki w języku włoskim występują obficie i są dość złożone, ale uwierzcie mi – one są naprawdę bardzo przydatne i bardzo, ale to bardzo często używane. Warto je zrozumieć, nauczyć się form i stosować, a naprawdę, życie będziecie mieli prostsze. A zatem, by uprościć sprawę, przedstawię Wam podsumowanie najważniejszych pronomi. Dziś zajmiemy się pronomi riflessivi (zwrotnymi), diretti (dopełnienia bliższego), indiretti (dopełnienia dalszego) i combinati (złożonymi). Gotowi? Do dzieła!
Pronomi riflessivi, zaimki zwrotne
Nazwa brzmi źle, ale tak naprawdę sprawa jest prosta. W języku polskim mamy też zaimek zwrotny: się. Z tym, że po włosku zaimek zwrotny wymaga odmiany przez osoby, tworząc następujące formy:
mi
ti
si
ci
vi
si
Wszystkie te formy po polsku tłumaczymy jako “się”. Spójrzmy na przykład, czasownik lavarsi (myć się)
mi lavo (myję się)
ti lavi (myjesz się)
si lava (myje się)
ci laviamo (myjemy się)
vi lavate (myjecie się)
si lavano (myją się)
Pamiętajmy jednak, że owa odmiana zaimka zwrotnego następuje we wszystkich czasach, trybach i formach, a więc także w sytuacji, gdy mamy do czynienia z bezokolicznikiem.
Voglio lavarmi (chcę się umyć)
Vogliamo lavarci (chcemy się umyć)
Pronomi diretti, zaimki dopełnienia bliższego
Prawdę mówiąc, to moje ulubione zaimki i chyba nie tylko moje, jako że Włosi wprost je kochają i używają zawsze, gdy to potrzebne, a nawet wtedy, gdy jest to niepotrzebne (dochodzi wtedy do zjawiska zwanego fachowo redundancją). Pronomi diretti zastępują nam po prostu rzeczownik, który pojawia się bezpośrednio po czasowniku – odpowiadają tym samym polskiemu biernikowi, czyli odpowiadają na pytanie “kogo, co”. Brzmi to skomplikowanie, ale wcale takie nie jest, spójrzcie tylko na przykład.
Mi piace la pizza e la mangio almeno una volta alla settimana (Lubię pizzę i jem [kogo? co?] ją przynajmniej raz w tygodniu)
Amo i libri, li leggo molto spesso (Kocham książki i czytam [kogo?co?] je bardzo często)
Formy owych zaimków są następujące:
mi
ti
lo
la
ci
vi
li
le
Jeśli ten skrót Wam nie wystarcza, zajrzyjcie sobie tutaj, opisałam je bardziej szczegółowo, a i jakieś ćwiczenia się znajdą 🙂
Pronomi indiretti, zaimki dopełnienia dalszego
Bardzo praktyczne, przyjemne i przydatne, absolutnie do nauczenia się i używania. Odpowiadają polskiemu celownikowi, czyli odpowiadają na pytanie “komu? czemu?”. Zastępują zatem osobę, której coś robimy, na przykład coś wysyłamy, ofiarowujemy, pożyczamy i tak dalej. Spójrzcie na przykład:
Regali qualcosa alla nonna? Si, le regalo dei fiori (Podarowujesz coś babci? Tak, podarowuję jej kwiaty)
Regali qualcosa al nonno? Si, gli regalo una bottiglia di vino (podarowujesz coś dziadkowi? Tak, podaruję mu butelkę wina)
Formy tak naprawdę mogą istnieć dwie, tonica i atona, przy czym ta krótsza jest zdecydowanie preferowana.
a me → mi
a te → ti
a lei → le
a lui → gli
a noi – ci
a voi – vi
a loro – gli
Jeśli to wyjaśnienie kompletnie Wam nic nie mówi, zajrzyjcie tutaj – znajdziecie tu dokładny opis plus, oczywiście, komplet ćwiczeń.
Pronomi combinati, zaimki złożone
Ho ho, to dopiero jest wyzwanie. Gdy ktoś nieobeznany z tematem spotyka na swojej drodze formy w rodzaju ‘glielo”, wytrzeszcza oczy i pyta, co to, u licha, może być. Tymczasem pronomi combinati to nic innego jak zgrabne połączenie pronomi diretti i indiretti. Czyli jedna forma odpowiada nam zarówno na pytanie “kogo, co”, jak i “komu, czemu”. Praktyczne i szybkie, tyle że wymaga nieco praktyki i złożonej (nomen omen) kombinacji myślowej, ale naprawdę formy są szalenie użyteczne. Spójrzmy na przykład:
Regali questi fiori alla nonna? Si, glieli regalo.
Scrivi al capo questa notizia? Si, gliela dico.
Form jest tu znacznie więcej niż w poprzednich przypadkach, bo istnieje zasada niemalże “każdy z każdym”
me lo me la me li me le
te lo te la te li te le
glielo gliela glieli gliele
ce lo ce la ce li ce le
ve lo ve la ve li ve le
Niestety nie popełniłam dotąd wpisu poświęconego wyłącznie zaimkom złożonym, ale jeśli czujecie potrzebę uzupełnienia wiedzy, dajcie znać w komentarzu – zrobię wpis i materiał ćwiczeniowy.
Uff. Na razie to tyle. Resztą przyimków zajmiemy się przy innej okazji, a na razie lećcie do zakładki “Materiały do nauki języka włoskiego” – znajdziecie tam materiał z ćwiczeniami na pronomi.
