Miesiąc Języków, czyli literackie związki włosko – rosyjskie

Miesiąc Języków, czyli literackie związki włosko – rosyjskie

Witam Was w kolejnej odsłonie blogerskiej akcji „Miesiąc Języków”. Jak wiecie, w ramach tej akcji blogerzy językowo –kulturowi starają się opowiedzieć Wam o powiązaniach między różnymi językami i kulturami. Dzisiaj kolej na relacje języka rosyjskiego z innymi językami.

logo 2

Muszę powiedzieć, że tym razem nie było łatwo znaleźć powiązania między rosyjskim a włoskim.  Na szczęście sięgnęłam do mojej wielkiej miłości – biblioteki pełnej kryminałów – i proszę. Książki bardzo znanej rosyjskiej pisarki Aleksandry Marininy zostały przetłumaczone na włoski i to nawet w większej liczbie niż na polski (w Polsce mamy 12 jej książek, które pojawiły się nakładem wydawnictwa WAB, we Włoszech zaś 15, wydawnictwa Piemme).

_alexandra-marinina

Jak wiedzą ci, którzy śledzili uważnie moje zmagania z włoskimi tytułami Agathy Christie, Włosi mają manię zmieniania oryginalnych tytułów. Żaden szanujący się tłumacz nie zostawi pierwotnego tytułu, prędzej umrze niż nie pokombinuje z tytułem! A że autor dzieła chciał inaczej, to już go mało obchodzi. W efekcie włoskie tytuły bywają tak dziwaczne, że niekiedy trudno jest znaleźć jakiekolwiek podobieństwo z oryginałem! Podobny los dotknął książki Marininy…

Pierwszy tom opowieść o major (maggiore) Anastazji Kamieńskiej nosi tytuł Gra na cudzym boisku i jest to dosłowne przełożenie rosyjskiego tytułu Igra na čužom pole. We Włoszech znana jest jako Il padrone della città (pan, władca miasta), co stanowi bezpośrednie nawiązanie do treści książki. Ukradënnyj son, po polsku Ukradziony sen, po włosku nazywa się Morte in cambio (śmierć w zamian), Ubijca ponevole (co można dosłownie przełożyć jako niechętny zabójca), po polsku Zabójca mimo woli , po włosku nosi tytuł L’amica di famiglia (przyjaciółka rodziny). Kto czytał Marininę, ten wie, że oba te tytuły nie mają żadnego sensu w odniesieniu do treści utworów.  Szkoda ładnego i intrygującego tytułu Posmertnyj obraz (Obraz pośmiertny)- włoski tłumacz zmienił go na banalne „L’attrice” (aktorka), podobnie zresztą jak Za vsë nado platit’ (Za wszystko trzeba płacić) na Giochi di morte (śmiertelne gry). Sensu nie mogę znaleźć również w zamianie tytułu Čužaja maska(Cudza maska) na Facile come uccidere (łatwe jak zabicie).

1

Jako tako broni się jeszcze tytuł „Amore di sangue” (krwawa miłość, miłość we krwi), w oryginale Smert i nemnogo ljubvi, po polsku tłumaczka przełożyła dosłownie „Śmierć i trochę miłości”. Ale za nic nie mogę wybaczyć zmiany ślicznego tytułu Šestërki umirajut pervymi (Płotki umierają pierwsze) na La donna che uccide – pomijając sens takiej zmiany, tłumacz w samym tytule zdradził oczywiście zagadkę powieści, a za coś takiego powinien dostać dożywotni zakaz wykonywania zawodu.

Muszę jeszcze powiedzieć, że czytając włoskie tłumaczenia powieści Marininy miałam niezły ubaw także z tłumaczeniami imion, nazwisk i miejsc. Widać, że tłumacz starał się zapisać fonetycznie wszystko, co zdołał. I tak mamy zapis Anastasija Kamenskaja (Anastazja Kamieńska, muszę się zawsze pilnować, żeby nie przeczytać „Anestezija”), Ljosza Chistjakov (Losza Czistiakow), Viktor Alekseevich Gordeev (Wiktor Aleksiejewicz Gordiejew), Ivan Zatochnyj (Iwan Zatoczny), Margarita Menzentseva (Margarita Mieziencowa) i inne perełki. Zapis wygląda absolutnie fantastycznie!

2

Co Wy sądzicie na temat tych zmian tytułów?  Ja pomijam już fakt, że autor dzieła jest tez autorem tytułu, i tak jak nie ingeruje się w treść utworu, tak nie powinno się ingerować w tytuł. Gorzej, że włoskie tytułu wydają mi się kompletnie pozbawione sensu, płaskie i banalne… Jak uważacie?

Żródło 

O powiązaniach języka i kultury rosyjskiej z innymi kulturami i językami możecie przeczytać także na poniższych blogach:

Chiński

Biały Mały Tajfun – Muzeum Yunnańskie – 

Francuski

Francuskie i inne notatki Niki – Rosjanie w Paryżu – 

Gruziński

Gruzja okiem nieobiektywnym – Dumka na dwa języki 

Hiszpański

Hiszpański na luzie – Hiszpanie, którzy czytali rosyjskich klasyków 

Niemiecki

Niemiecki po ludzku – Rok języka niemieckiego i niemieckiej literatury w Rosji

Językowy Precel – Die Zarin (Caryca) – Ellen Alpsten

 Rosyjski

Blog o tłumaczeniach i języku rosyjskim – Polonizmy w języku rosyjskim

 

Aleksandra: kompletnie zwariowana na punkcie Włoch, włoskiego i wszystkiego, co się z włoskim łączy.